پیشگفتار دکتر آذر صائمیان
(رئیس شورای سیاستگذاری مجله مدیریت - انجمن مدیریت ایران)
«نشاط سازمانی، شاخص توسعهیافتگی»
ارتقای کیفیت زندگی کارکنان موضوعی است که در چند سال اخیر بیش از پیش در ادبیات مدیریتی به چشم میخورد. در این ادبیات تاکید اندیشمندان و محققان بر این نکته است که تلاش در جهت بهبود کیفیت زندگی کارکنان در تحقق اهداف سازمان و افزایش بهرهوری نقش جدی دارد. یکی از عوامل موثر بر کیفیت زندگی، ایجاد فضای شاد و صمیمی در محیط کار میباشد. طبیعی است نشاط یک احساس درونی است که دوام و پایداری آن به عواملی مانند رضایت شغلی، خوشبینی نسبت به آینده شغلی، موفقیت در انجام وظایف، توجه به نیازها، ارتباط اثربخش با همکاران، پذیرش مسئولیتهای جدید، عدالت و برابری، سلامت رفتار، بکارگیری استعداد ها و توجه به شایستگیها و نیاز به دیده شدن وابسته است.
از سال ۲۰۰۰ به بعد، سازمان ملل برای تعین سطح توسعه یافتگی کشورها شاخص نشاط و خشنودی افراد جامعه را به عنوان یک شاخص کلیدی مورد تحلیل قرار داد. باید بپذیریم که سلامت جامعه در گروه سلامت روح و روان افراد آن است. اگر روحیه نشاط و سرزندگی را از کارکنان بگیریم آنان را به فضای بیم، نگرانی، اضطراب و هیجانات مخرب سوق دادهایم. نشاط سازمانی با خود خلاقیت و نوآوری را به ارمغان میآورد. نشاط سازمانی به ارائه خدمات بهتر و با کیفیت کمک میکند. این روحیه و فاداری و تعلق خاطر را توسعه میدهد و تضاد و تعارض را کاهش میدهد. انرژی حاصل از نشاط سازمانی اعتماد و تعهد را بهبود میدهد و سلامت جامعه را تضمین میکند. نشاط سازمانی همچنین بر عواطف پایدار افراد تاثیر میگذارد و آثار آن مثبتاندیشی، مهربانی، بخشش، قدرشناسی و همبستگی را گسترش خواهد داد. تجربه نشان میدهد افراد شاد نه تنها تفکر مثبت دارند بلکه مثبت هم عمل میکنند.
انجمن مدیریت ایران در راستای ایفای نقش مرجعیت علمی خود با حمایت معنوی از کتابهای ارزشمند مدیریت تلاش دارد تا نسبت به اشاعه نظریات و رویکردهای نوین مدیریتی همت گمارد. بدین منظور مطالعه این کتاب را که به همت خانم دکتر ناهید حیدری و آقای دکتر جواد فقیهیپور تالیف گردیده به کلیه مدیران، اساتید و دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی توصیه مینماید.
دکتر آذر صائمیان؛ رئیس شورای سیاستگذاری مجله مدیریت انجمن مدیریت ایران / دیماه ۱۳۹۶
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات نشاط
مقدمه
مفهوم شادي و نشاط
انواع شادي و نشاط
شاديهاي واقعي، عميق و تعاليبخش
شاديهاي گذرا
تمایز بین مفهوم نشاط و بهزیستی
تمایز بین مفهوم نشاط و كيفيت زندگي كاري
رویکردی اقتصادی و روانشناسی به نشاط
نظريه اقتصادي
نظريه روانشناسي
رویکردی فلسفی به نشاط
معانی فلسفی نشاط
نشاط در کار: شناور بودن
نظریههای مرتبط با مفهوم نشاط در محیط کار
نظریه خود تعیینگری
نظریه نیازهای انسان
نظریه مقایسه اجتماعی
نظریه مبادله اجتماعی
وبسایت هپینس ایندیکیتور
مزایایی برای مشارکتکنندگان
کاربردهای علمی
کاربرد برای شاغلین
خاستگاه
منابع فصل
فصل دوم: ماهیت و تعاریف نشاط در محیط کار
مقدمه
علم نشاط
نشاط دهنی
ماهیت شادی و نشاط در محیط کار
شادی و نشاط سازمانی با رویکردی بر رضایت شغلی کارکنان
شادی و نشاط سازمانی با رویکردی بر تعلق خاطر کارکنان
نگرشهای مربوط به نشاط در محیط کار
هزینههای ناخشنودی (عدم نشاط) کارکنان
نشاط در محیط کار
تفاوت عقاید
تعریف نشاط کارکنان در محیط کار
شادي و نشاط کارکنان در بین نسلهاي مختلف
کار و نشاط
نگرشهای موجود در قبال کار قابل تغییر هستند
نمونههایی کاربردی از نشاط محیط کار
پایک پلیث فیش
امپلوییز
ایزل کاپری
اسکاندیا
عملی ساختن نشاط در محیط کار
اصول تلفیق موفق نشاط در کار
دادن اجازه عمل در کار
اعتماد به فرآیند
مشتاق و آگاه بودن
تقدیر
هشت شاد
روح شاد
قلب شاد
مغز شاد
آرامش شاد
بدن شاد
پول شاد
خانواده شاد
جامعه شاد
سازمان شاد
رضایت شغلی
تعهد سازمانی
تعلق خاطر
شاخص نشاط ملی ناخالص(GNH)
شاخص جهانی نشاط نیروی کار یونیورسام
کارکنان خود را در مقابل شاخص نشاط و رتبهبندیهای صنایع کشور ارزیابی کنید
تجزیه و تحلیل یافتهها برای شناسایی محرکهای کلیدی
جدا نمودن محرکهای جذب از محرکهای نگهداشت
تعیین کارکنان بیقرار
در نظر گرفتن تعلق خاطر کارکنان به عنوان یک دارایی استراتژیک
منابع فصل
فصل سوم: مدلها و مزایای نشاط در محیط کار
مقدمه
اهمیت نشاط در محیط کار
افراد شاد با دیگران بهتر کار میکنند
افراد شاد، خلاقتر هستند
افراد شاد به جای شکایت کردن درباره مشکلات، آنها را حل میکنند
افراد شاد، انرژی بیشتری دارند
افراد شاد، خوشبینتر هستند
افراد شاد، انگیزه بیشتری برای کار کردن دارند
افراد شاد کمتر بیمار میشوند
افراد شاد، سریعتر و بهتر یاد میگیرند
افراد شاد، نگران اشتباه کردن نیستند و در نتیجه کمتر اشتباه میکنند
افراد شاد، تصمیمات بهتری میگیرند
برنامه نشاط فوردایس
نکات اصلی برای تشویق رابطه کاری خوب
آناتومی یک کارمند بانشاط
احساس غرور و افتخار کارکنان از حضور در سازمان
احساس قدردانی
حس انصاف و احترام
حس موفقیت
کار جالب و بامعنا
روابط کاری مثبت
مدلهاي نشاط در محيط كار
مدل كرولف
مثبتانديشي
يادگيري
خودگشودگي
مشاركت
معنادار بودن كار
علاقه به كار
ساختار منعطف
تعامل با همکاران
عدالت
امنیت
اعتماد
محیط کار مطلوب
مدل پرايز – جونز یا مدل شادی – عملکرد
مشاركت
اعتقاد و باور
فرهنگ
تعهد
اعتماد به نفس
مدل حیدری و همکارانش
مدل زارعی متین و همکارانش
مزایای نشاط برای سازمان
افزایش تولید
بهبود توانایی تصمیمگیری
تجربه کارکنان شاد برای مشتریان
کاهش غیبت و مرخصی استعلاجی کارکنان
انرژی بیشتر افراد شاد برای کار کردن
بهبود ارتباطات
بهبود کار تیمی
تعهد به کسب و کار
مزاياي نشاط براي مديريت
سرپرستي يک کار رقابتي
مزاياي عالي
تحقق بيانيه رسالت سازمان
قدرداني عمومي
کارمندان براي کار خود ارزش قائلند
بهبود نظارت
ارزشهاي رهبري
مزاياي نشاط براي افراد
شادي در خانه
هوش هيجاني
افزايش تمرکز
عشق به کار
ارزيابي موقعيت خود
احساس قدرداني
مثبت بودن محیط کار
مزایای مثبت بودن کارکنان در سازمان
مزایای روانی
مزایای اجتماعی
مزایای روانشناختی
مزایای سلامتی
منابع فصل
فصل چهارم: پیشایندهای نشاط سازمانی؛ مطالعات میدانی
مقدمه
تحقیقات روانشناختی فرهنگی نشاط
اهمیت مفاهیم فرهنگی نشاط
برانگیختگی و نشاط: ارزیابی فرهنگی
پیشبینیکنندههای نشاط: دستیابی به اهداف شخصی در مقابل جهتگیری روابط
نشاط و جهانیسازی: اثر فردگرایی
عوامل موثر بر شادی در کار
اشتیاق شغلی
ارزشهای مشترک سازمان
روابط کاری
کیفیت زندگی کاری
رهبری
پیشایندهای نشاط در محیط کار
پیشایندهای عدم نشاط در محیط کار
فرهنگ نشاط
حد تعیین شده
پیشایندها
فعالیتهای آگاهانه
چهارده اصل بنیادی نشاط
یک راهنمای کاربردی برای افزایش نشاط سازمانی
استراتژیهای افزایش شادی
وابستگی اجتماعی
مهمانی و باشگاه
کنترل ذهنی
پیگیری اهداف ابزاری
اوقات فراغت منفعل
اوقات فراغت پویا
دین
تلاشهای مستقیم
محرکهای نشاط در محیط کار
انصاف (بیطرفی)
ارزش داشتن
اعتماد
با معنا
بهرهبرداری
استقلال
احساسات مثبت
تعلق خاطر کاری
روابط پاداش
چالش در کار
مفهوم هدف
نفوذ رهبر
تعادل کار و زندگی
رویکرد جامع
خلاقیت
مطالعات میدانی
مطالعه موسسه بلکاواک
مطالعه انصاری و همکاران
مطالعه عسگري و همکاران
مطالعه فانی و آقازیارتی
مطالعه طاهریان و همکاران
مطالعه حقگويان و همکاران
مطالعه شیبانی دلویی
مطالعه حیدری و همکاران
عوامل فردی
عوامل خانوادگی
عوامل شغلی
عوامل مدیریتی
عوامل رفاهی
عوامل سازمانی
منابع فصل
فصل پنجم: پیشایندهای نشاط سازمانی؛ متغیرهای جمعیتشناختی
مقدمه
متغیرهای جمعیتشناختی سطح فردی
وضعیت اقتصادی/ ثروت
وضعیت تأهل
جنسیت
تعداد اعضاء خانواده
متغیرهای جمعیتشناختی سطح سازمانی
درآمد
وضعیت اشتغال
وضعيت استخدامي
شيفت كاري
فعالیتهای کاری
سابقه كار
تصدی
تصدی نقش
اندازه سازمان
بخش
ماهیت کار
تغییر نشاط پس از بلایای طبیعی
منابع فصل
فصل ششم: پیشایندهای نشاط سازمانی؛ متغیرهای فردی
مقدمه
متغیرهای فردی درونی
مثبتاندیشی
خوشبینی
خودگشودگی
پرهيزگاري
عزتنفس
اعتماد به نفس
شخصیت
خلاقیت
اعتقادات و باورهای دینی/ مذهبی
استقلال
هیجانات مثبت
احساس هدفمندی
هوش هیجانی
مثبتگرایی قانونی
بهزیستی ذهنی
جو کلی زندگی
متغیرهای فردی بیرونی
مشارکت
سلامت جسمی
فعالیتهای اوقات فراغت
موسیقی
ورزش
تعامل اجتماعی
منابع فصل
فصل هفتم: پیشایندهای نشاط سازمانی؛ متغیرهای شغلی
مقدمه
متغیرهای روانشناختی
معنادار بودن کار
استرس شغلی (فشار روانی)
متغیرهای نگرشی
رضایت شغلی
وابستگی شغلی
تعهد سازمانی
دلبستگی کارکنان
مسیر توسعه شغلی
تعلق خاطر کارکنان (مشغولیت کارکنان)
متغیرهای رفتاری عملکردی
تعادل کار- زندگی
روابط کاری
دوستی
مشارکت در تصمیمگیري
تناسب فرد با شغل
عملكرد كاركنان
کیفیت زندگی کاری
منابع فصل
فصل هشتم: پیشایندهای نشاط سازمانی؛ متغیرهای سازمانی
مقدمه
متغیرهای ادراکی
اعتماد سازمانی
احترام سازمانی
حمایت سازمانی
فرهنگ و جّو سازمانی
عدالت سازمانی
اخلاق سازمانی
ارزشهای سازمانی
ارزشهای فرهنگی
سرمایه روانشناختی و ادراک از فضیلت سازمانی
متغیرهای منابع انسانی
جبران خدمت و مزایای منصفانه
تعدیل نیروی کار
بازاریابی داخلی
توانمندسازی کارکنان
متغیرهای محیطی
محیط کاری مطلوب
محیط کار مثبتگرا
امنیت در محیط کار
بهداشت محیط کار
متغیرهای مدیریتی
مدیریت موقت
سبك رهبري
رهبری خیرخواهانه
متغیرهای اجتماعی
سرمایه اجتماعی
مشارکت اجتماعی
هویت اجتماعی
متغیرهای ساختاری
ساختار سازمانی منعطف
شفافیت اطلاعات سازمانی
منابع فصل
فصل نهم: پیامدهای نشاط سازمانی
مقدمه
آیا نشاط کارکنان برای شما مهم است؟
پیمایش گالوپ
پیمایش حیدری و همکاران
پیمایش کاتچر و همکاران
پیامدهای فردی
خلاقيت
بروز مشکلات جسمی
پیامدهای شغلی
فرسودگي شغلي
رضايت شغلي
عملکرد کارکنان
تعهد عاطفی کارکنان
تعهد سازمانی مدیران
پیامدهای سازمانی
رفتار شهروندي سازماني
کامیابی سازمانی
بهرهوري سازمانی
تولید علم
منابع فصل
فصل دهم: راهکارهای تجویزی ارتقای نشاط سازمانی
مقدمه
مسئولیت ایجاد و ارتقای نشاط در سازمان
فعاليتهاي شاديساز در سازمان
راهکارهای تجویزی
راهکارهای تجویزی در سطح کارکنان
سعی کنید خوشبین باشید
نگرشتان را تغییر دهید
از انتقاد به خود بپرهیزید
با همکارانتان با نرمش و گذشت رفتار کنید
از خودتان حمایت کنید
صمیمی باشید
انتظار تغییر داشته باشید و خود را برای آن آماده کنید
تلاش و افزایش مشارکت در کسب تجارب
انجام کارهای خوب برای خود و همکاران
نحوه رسیدن به آرامش را یاد بگیرید
خود را با دیگران مقایسه نکنید
نگران مسایلی نباشید که کنترلی روی آنها ندارید
حد و مرز خود را بدانید و حفظ کنید
بیش از حد به خود یا تیم خود قول ندهید
توجه کنید همه انسانها ساعت در شبانه روز دارند
خیلی خود را جدی نگیرید
خیالپردازی کردن در طول روز
متنفر نباشید
اجازه ندهید گذشته بر آینده تاثیر بگذارد
سعی نکنید در همه بحثها «برنده» باشید
هیچ کس غیر از شما نمیتواند شما را شاد کند
بیشتر مواقع لبخند بزنید و بخندید
انرژی ارزشمند خود را در راستای غیبت و بدجنسی هدر ندهید
نگران طرز فکر دیگران در مورد خود نباشید
به یاد داشته باشید همه شرایط خوب یا بد قابل تغییر هستند
دور ریختن وسایلی که نیاز ندارید
همیشه امید داشته باشید بهترینها در راه هستند
صبح زودتر از خواب بیدار شوید
سختترین کارتان را اول از همه انجام دهید
موضوعات منفی را رها کنید
مسئولیت پیشرفتهایتان را بپذیرید
تعهداتتان را نادیده نگیرید
ویژگیهای مثبت کارتان را پیدا کنید
حداقل یک بار در طول روز از محل کارتان خارج شوید و اگر ممکن است، کمی قدم بزنید
واقعبین باشید
تشخیص احتمال شادی
نقطه توجه خود را تغییر دهید
اطرافتان را با آدمهای شاد پُر کنید
واقعیت را بپذیرید
بهترینهایی را که در توانتان است انجام دهید
تعادل را همیشه حفظ کنید
به خودتان مرخصی بدهید
کنترل را به دست گیرید
با خودتان رو راست باشید
تغییر ذهنیت فردی
قدردانی و تشکر
اجتناب از سرزنش
بخشش
مقابله
غیبت
روابط دوستانه
انتظار تغییر
توقف
تقویت روابط عمومی
سعی کنید در زندگی به دنبال فرصتهایی برای رشد باشید نه شکست
به دیگران در حل مشکلاتشان کمک کنید
مسئولیت دیگری نیز بر عهده بگیرید
با شهامت تمام بپرسید
کارهایی انجام بدهید که حُسن شهرت و اعتبارت را نزد دیگران افزایش میدهد
روز را بدون استفاده از تکنولوژیهای مختلف شروع کنید
هر چند وقت یک بار از محیط کار خود خارج شوید
در لحظه روی یک کار تمرکز کنید
فعال باشید
در محیط کار مدیتیشن کنید
با دوستان و آشنایان خود در ارتباط باشید
در یک ساعت مناسب بخوابید
بخوانید و بنویسید
تفریح کنید
یک لیست از کارهایی که باید انجام دهید، به وجود بیاورید
منظم باشید
زمانی را برای پایان دادن به کارهای خودتان در نظر بگیرید
بخواهید که شاد باشید
هر روز کاری را که بدان بسیار علاقه دارید انجام دهید
بر روی نقاط قوت خود و زمینههای پیشرفت خود تکیه و تمرکز کنید
نسبت به اطلاع داشتن از آنچه در اطرافتان میگذرد احساس مسئولیت کنید
آگاهی مدام از پیشزمینهها
تعهد به کارهایی که در حد توان شماست
دوری از منفیگرایی و منفیگرایان
تمرین شجاعت و روحیه بالا و قوی در کار
پیدا کردن دوستان
کار خود را برنامهریزی و سازماندهی کنید
زیاد در سیاستهای اداری وارد نشوید
در معاملات و مذاکرات وجدان اخلاقی را رعایت کنید
به روشنی ارتباط برقرار کنید
مطمئن شوید که افراد میدانند که شما چه کاری را انجام میدهید
شخصیت خوشایندی داشته باشید
به مردم اعتماد کنید
قدرشناس شغلتان باشید
شایعهسازی نكنید
درخواست انتقال كنید
مشکلات و مسائل شخصی خود را، شخصی نگاه دارید
فضای راحت و مورد علاقهای برای خود بسازید
غذاها و نوشیدنیهای سالم و مقوی میل کنید
فرد منظم و سازمان یافتهای باشید
کمی قدم بزنید
سعی نکنید همکارانتان را تغییر دهید
برای خود پاداش در نظر بگیرید
به خود استراحت دهید
مثبت باشید؛ مثبت فکر کنید
راهکارهای تجویزی در سطح مدیران
خودشان را شاد نگه دارند چون شادي هيجاني مسري است
به كاركنان توجه كافي كنيد
خُلق و خويي به وجود آورد كه كاركنان به سادگي شاد شوند
راهکارهای تجویزی در سطح سازمان
گزارش استراتژیک برند کارفرما
گزارش استراتژیک برند کارفرمای ایدهآل
گزارش استعدادهای درخشان
منابع فصل
فصل یازدهم: راهکارهای احصایی ارتقای نشاط سازمانی
مقدمه
راهکارهای احصایی از منظر کارکنان
راهکارهای احصایی از منظر مدیران
راهکارهای احصایی از طریق نظام پیشنهادات
جمعبندی راهکارهای احصایی
راهکارهای عملیاتی برای ارتقای نشاط سازمانی با محوریت مزایای غیرنقدی
راهکارهای عملیاتی برای ارتقای نشاط سازمانی با محوریت حمایت سازمانی
راهکارهای عملیاتی برای ارتقای نشاط سازمانی با محوریت مطلوبیت محیط کار
راهکارهای عملیاتی برای ارتقای نشاط سازمانی با محوریت عدالت سازمانی
مطالعات موردی
ارتقای نشاط سازمانی در سازمانهای دولتی و خصوصی
ارتقای نشاط سازمانی در دانشگاهها
مسئوليت افراد در قبال نشاط در محيط كار
مسئوليت مديران در قبال نشاط در محيط كار
مسئوليت دانشگاه در قبال نشاط در محيط كار
نشاط دانشجويان
ارتقای نشاط سازمانی در مدارس
منابع فصل
فصل دوازدهم: نشاط سازمانی در عمل
مقدمه
نشاط سازمانی با رویکردی فرهنگی هنری
نشاط کارکنان بیمارستان امام رضا (ع)
نشاط کارکنان شرکت نفت پاسارگاد
نشاط کارکنان شرکت ملی حفاری ایران
نشاط سازمانی با رویکردی ورزشی
نشاط فرزندان کارکنان سازمان میادین
نشاط کارکنان دانشگاه پيام نور جهرم
نشاط کارکنان شهرداری بندرعباس
نشاط کارکنان دولت
نشاط کارکنان دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان
نشاط کارکنان اداره کل آموزش فنی و حرفهای استان خراسان
نشاط کارکنان اداره کل بیمه سلامت استان هرمزگان
نشاط کارکنان شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی
نشاط کارکنان وزارت نیرو
نشاط کارکنان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران
نشاط کارکنان هنگ مرزی اترک
نشاط کارکنان دانشگاه علوم پزشکی ایران
نشاط کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی
نشاط کارکنان بانک رفاه
نشاط کارکنان دانشگاه علوم پزشکی گناباد
نشاط کارکنان پست بانک
منابع فصل
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.