کتاب رفتار حرفه‌ای نمایندگان مجلس

۵۵۰,۰۰۰ تومان

  • مولف: دکتر علیرضا قاهردوست
  • تعداد صفحات: 456 صفحه
  • قطع: وزیری
  • جلد: شومیز
  • شابک: 3-84-8171-600-978
  • سال انتشار: 1397
  • ناشر: انتشارات دارالفنون

ناموجود

توضیحات

پیشگفتار

حضرت امام خمینی رحمه‌الله علیه از آیت‌الله مدرس به عنوان نماینده ممتاز، اسوه فضیلت و کمال، تدبیر، سیاست و دیانت یاد کرده و فرمودند: «اینک که مدرّس با سربلندی از بین ما رفت، برماست که ابعاد روحی و بینش سیاسی و اعتقادی او را هر چه بهتر بشناسیم. زیرا که او زنده است و الگوی تمامی مبارزان است» و در انتخاب نمایندگان به ملت ایران سفارش فرمودند که: «سعی کنید مثل مرحوم مدرّس را انتخاب کنید، البته مثل مدرّس که به این زودی‌ها پیدا نمی‌شود، شاید آحادی مثل مدرّس باشند».

شهید مدرّس علاوه بر داشتن هوش و دانش سرشار دینی و اجتماعی و دارا بودن مقام اجتهاد و عدالت و تقوی، وجود خویش را به کمالات انسانی و فضائل اخلاقی آراسته بود. او که منادی حق و عدالت، آزادی و استقلال بود، با هرگونه تبعیض ناروا و امتیازطلبی‌های غیرقانونی شدیداً مخالفت می‌کرد.

قناعت و ساده زیستی، عفو و اغماض، اجتناب از کینه‌ورزی، شهامت و شجاعت، قاطعیت و تدبیر، فصاحت و بلاغتِ کم نظیر، تیزبینی و دور‌اندیشی، مناعت طبع و عزّت نفس، صبر و استقامت، ظلم‌ستیزی و ظالم‌گریزی، اخلاص و تواضع، نظم و انضباط، قانون مداری، عظمت و استقلال خواهی برای کشور، بی اعتنائی به فرهنگ مزوّرانه استعمارگران و بیگانگان، عشق به مناجات و عبادت و عرفان، رسیدگی به محرومان و مستمندان، سعه صدر و حسن تدبیر و مهمتر از همه، سلامت و صداقت در رفتار و گفتار نسبت به مردم، برخی از صفات برجسته این مرد الهی و نماینده ملت ایران در مجلس شورای اسلامی بوده است.

یکی از موضوعاتی که در بین بسیاری از افراد، خواص، رسانه‌ها و محافل علمی، سیاسی، مذهبی و حتی در میان تشکّل‌های سیاسی و احزاب، مغفول مانده و یا کمتر به آن توجه گردیده است ملاک و معیارهای ارزیابی عملکرد نمایندگان مجلس شورای اسلامی در چهارچوب وظایف اصلی آنان است. به بیراهه رفتن معیارها و نوع قضاوت‌های غیرکارشناسی نسبت به وظایف نمایندگان، کار را به جایی رسانده است که عده‌ای از مردم، بین دوغ و دوشاب تفاوت قائل نشده و در بعضی اوقات وارونه به قضاوت می‌نشینند و تأسف بارتر آن که حتی برخی نمایندگان مجلس و یا کاندیداهای مجلس، کارنامه یا برنامه و وعده‌های خود را در تناقض با وظایف اصلی نمایندگی گزارش یا ارائه می‌نمایند.

یکی از مسئولیت‌های مهم در حوزه بررسی کارنامه نمایندگان مجلس شورای اسلامی و یا تبیین شرایط خاص و ویژه جهت احراز سمت نمایندگی متوجه رسانه‌های مکتوب، منطوق، مسموع، مجازی یا حقیقی خواهد بود و اگرچه باید اعتراف کرد که برخی از رسانه‌ها مغلوب حرکت‌های پوپولیستی گشته و در مغایرت با شرح وظایف نمایندگان مجلس شورای اسلامی در قانون اساسی و دیگر قوانین موضوعه و رهنمودهای امام (ره) و مقام معظم رهبری به ترسیم چهره نمایندگان مجلس غیر از چهره مقنّن و ناظر عالیه بر امور کشور روی آوردند که با اندکی تورّق به روزنامه‌ها و مجلات و یا بررسی برخی وب‌سایت‌ها و یا حتی در ارائه کارنامه تعدادی از نمایندگان، مشاهده می‌گردد که در این رسانه‌ها و گزارش‌ها تنها ملاک نماینده فعال و غیر فعال، امضای نماینده در ذیل طرح‌ها بوده که این خطایی بزرگ است. در صورتیکه باید به عوامل مهمتری پرداخته شود که رفتار نمایندگان نسبت به مردم به عنوان موکلان آنان، از جمله عوامل قابل بررسی است.

رفتار انسان داری جنبه‌های گوناگونی است که موجب شده همواره به عنوان يک موجود پيچيده شناخته شود و پيش‌بيني حرکاتش را مشکل يا غيرممکن سازد. اين ناتوانی، بيشتر ناشی از عدم شناخت کافی در مورد طبيعت شخصيت افراد و تفاوت‌های فردی آنهاست. شخصيتی که در کودکی شکل گرفته و رفتار انسان را در قالب خود قرار مي‌دهد و پيچيدگی‌های اين قالب به حدی است که باعث ايجاد رفتارهای متنوعی مي‌شود و چالش‌های جديدی را پيش روی مسئولان قرار می‌دهد. چرا که آگاهی از تفاوت‌های فردی و شخصيتی افراد يک مجموعه، مي‌تواند مسئولان سازمان‌های خاص را در حل بسياری از مسائل ياری دهد.

هنگامي كه مسئولان بپذيرند مردم از نظر توانايی‌های ذاتی و اکتسابی تفاوت دارند، از همه مردم، انتظار رفتار يکسانی نخواهند داشت، زيرا هر رفتار انسان علّتی دارد و بدون شناخت کافی از حالت و شخصيت فرد نمي‌توان به اداره مؤثرتر آن پرداخت و انتظار رفتار يکسان از همه، رويايی بيش نيست.

به همين دليل در عصر کنونی، شناخت ويژگي‌های شخصيتی افراد در بسياری از موقعيت‌های زندگی ضرورت پيدا می‌کند. لذا با توجه به اهميت موضوع، تلاش بر آن است تا با گوشه چشمی بر مفهوم رفتار، زمینه‌های رفتار مناسب و در خور جایگاه نمایندگان مجلس شورای اسلامی نسبت به مردم مورد بررسی قرار گيرد. زیرا که در عصر کنونی و در قلمروی جامعه، مديران موفق، مديرانی هستند که با شناخت کامل از خصوصيات و صفات شخصيتی خود، می‌توانند راه را در جهت اداره صحيح‌تر و خدمتگزاری مناسب و در سایه قانون، هموارتر سازند.

رجاء واثق دارم که خوانندگان و مخاطبان عزیز با مطالعه نوشتار حال حاضر، رضایت لازم را خواهند داشت و امید آن دارم که با ارائه پیشنهادات و نظرات ارزشمند و مدبرانه خود، موجبات ارتقای کتاب حاضر، جهت هرچه بهتر شدن نوبت‌های بعدی چاپ آن فراهم گردد و مطالب این کتاب بستری شود برای پیشرفت بیشتر جامعه هدف.

Ghaherdoost.hrm@ut.ac.ir

مقدمه

از بدو تأسیس جامعه بشری تاکنون، پدیده دموکراسی و تئوری اداره امور جوامع مبتنی بر اراده مردم، ضمن رعایت هنجارهای ملی، به عنوان روش مناسب مورد استقبال بسیاری از کشورهای جهان مطرح بوده و مسئولیت افراد نسبت به سرنوشت خود و جامعه از ارزش‌های مسلّم دین اسلام می‌باشد که این امر در آیات و روایات و سیره مسلمین مورد تأکید قرارگرفته است. بنابراین مشارکت افراد در تصمیمات سیاستگذاری، اداره امور اجتماع و تعیین کارگزاران از حقوق و مسئولیت‌های اولیه هر مسلمانی به حساب می‌آید.

یکی از ارکان اصلی و مهم هر نظام که مبتنی بر دموکراسی و مردم‌سالاری است بر مجموعه تئوریسین‌های قانون آن نظام چیدمان می‌شود که در قالب نمایندگان مجلس خدمت می‌نمایند. از اینرو افراد در جامعه اسلامی دارای توانایی انتخاب نسبت به سرنوشت جمعی خویش بوده و آزادی سیاسی آنان مولود اختیاری است که خداوند ارزانی داشته است.

در جمهوری اسلامی ایران، مجلس شورای اسلامی از بارزترین مصادیق جمهوریت و دموکراسی دینی است که نمایندگان آن با رأی مستقیم مردم در چهارچوب قوانین موضوعه انتخاب می‌شوند و وظایف مهمی از قبیل قانونگذاری، اصلاح قوانین، نظارت بر حسن انجام قوانین وضع شده و از این دسته موارد را بر عهده دارند که در شرایط وضع موجود کشور و چه بسا در وضع آینده آن نقش بسزایی خواهد داشت و اهمیت شرایط کشور در راستای آسایش مردم، اقتدار کشور و پیشرفت جامعه به سوی تعالی، مستلزم زمینه‌ای در خور نمایندگان منتخب مردم در مجلس شورای اسلامی است و شرایط یادشده، لازمه دارا بودن دانش، مهارت، توانایی و از این قبیل موارد است که می‌توان از آنها در قالب شایستگی نام برد و یکی از عوامل مهم احراز شایستگی در افراد، دارا بودن رفتار مناسب است.

بخش عمده‌ای از مردم دنیای امروز در انتخابات رقابتی شرکت می‌کنند و رأی می‌دهند تا نسبت به جانمایی نمایندگان منتخب خود در مجلس اقدام نمایند. اگرچه با توجه به انتخاب نمایندگان توسط مردم و انجام فرایند انتخابات مردم‌سالار و مردم‌پسند، عده‌ای از افراد کسب مشروعیت منتخبان را رضایت در قالب خواسته‌های خود از نمایندگان می‌دانند، لیکن انجام تعهدات نمایندگی منتخبان مردم در عمل به وظایف از پیش تعریف شده براساس قانون بوده که رفتار منتخبان مردم در مجلس نسبت به موکلان خود، از جمله عوامل تأثیرگذار در کسب مشروعیت اجتماعی و قانونی آنان است.

پس از پيروزي انقلاب اسلامي و بر اساس سنت‌های اجتماعی، جامعه ایران نيز يكي از اصلي‌ترين سازوكارهاي شركت مردم در سرنوشت خويش را در برگزاري انتخابات شاهد بوده‌اند، به‌طوري كه در طي سه دهه  نظام جمهوري اسلامي ايران به‌ طور ميانگين هر سال يك انتخابات در كشور برگزار شده است و تا سال ۱۳۷۷، ریاست‌جمهوري، نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و نمايندگان مجلس خبرگان رهبري از طريق آراي عمومي انتخاب مي‌شدند و از آن سال به بعد انتخابات شوراهاي اسلامي شهر و روستا نيز به جمع انواع انتخابات كشور عزیزمان افزوده شد. ضمن آنكه به موارد مراجعه به آراي عمومي در طي اين سه دهه، رفراندوم انتخابات نظام سياسي در فروردين ۱۳۵۸‌، انتخابات اعضاي مجلس خبرگان قانون اساسي و رفراندوم بازنگري قانون اساسي در سال ۱۳۶۸ را نيز بايد اضافه كرد و بدين ترتيب مي‌توان گفت كه جمهوري اسلامي ايران در زمينه تعدد مراجعه به آراي عمومي در بالاترين سطوح كشورهاي جهان قرار مي‌گيرد.

با اين حال، تاکنون بررسی و مطالعه دقیق و چندانی در راستای شناخت رفتار منتخبان مردم در مجلس شورای اسلامی انجام نگرفته و اگر هم صورت گرفته باشد، مدون نگردیده تا بتوان مدلی قابل تأمل و آینه‌ای روشن از تحلیل رفتاری منتخبان مردم در بالاترین جایگاه قانونگذاری نظام را شاهد باشیم و چه بسا؛ امروزه با پيچيدگي جوامع معاصر، برگزاري انتخابات نيز روز به روز پيچيده‌تر مي‌شود كه نتيجه آن برآيند گرايش افكار عمومي و اكثريت جامعه از رفتار منتخبان مردم است و رضایت مردم در این زمینه میسرّ نخواهد بود، مگر آنکه، شناخت دقيق و مبتنی بر ساختار علمي از سازوكارهاي رفتاری نمایندگان مردم در خانه ملت، چنان فراهم آید که مرتبط با شرایط عصر كنوني باشد.

فهرست مطالب

بخش اول: درآمدی بر مجلس
فصل اول: مجلس شورای اسلامی از منظر قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران

مقدمه

اصل ۵۶

اصل ۵۷

اصل ۵۸

اصل ۵۹

اصل ۶۲

اصل ۶۳

اصل ۶۴

اصل ۶۵

اصل ۶۶

اصل ۶۷

اصل ۶۸

اصل ۶۹

اصل ۷۰

اصل ۷۱

اصل ۷۲

اصل ۷۳

اصل ۷۴

اصل ۷۵

اصل ۷۶

اصل ۷۷

اصل ۷۸

اصل ۷۹

اصل ۸۰

اصل ۸۱

اصل ۸۲

اصل ۸۳

اصل ۸۴

اصل ۸۵

اصل ۸۶

اصل ۸۷

اصل ۸۸

اصل ۸۹

اصل ۹۰

اصل ۹۱

اصل ۹۲

اصل ۹۳

اصل ۹۴

اصل ۹۵

اصل ۹۶

اصل ۹۷

اصل ۹۹

اصل ۱۰۲

اصل ۱۲۲

اصل ۱۲۵

اصل ۱۳۲

اصل ۱۳۳

اصل ۱۳۴

اصل ۱۳۵

اصل ۱۳۶

اصل ۱۳۷

اصل ۱۷۷

فصل دوم‌: مجلس شورای اسلامی از منظر سياست‌هاي كلي نظام جمهوري اسلامي ايران

هدف از ابلاغ سیاست‌های کلی نظام

مقرّرات نظارت بر حسن اجرای سياست‌هاي كلي نظام

مجلس از منظر سند چشم‌انداز بيست‌ساله در افق ۱۴۰۴ هجري شمسي

فصل سوم‌: اشارتی بر مجلس شورای اسلامی

قوای حاکم در نظام جمهوری اسلامی ایران و جایگاه مجلس شورای اسلامی در آن

اجزای قوه مقنّنه

مجلس شورای اسلامی

مهمترین وظایف مجلس

شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان در مجلس شورای اسلامی

شرایط انتخاب‌کنندگان

شرایط انتخاب‌شوندگان

تشکیلات مجلس شورای اسلامی

اختیارات و وظایف نمایندگان

استعفای نمایندگان

اختیارات و مسئولیت‌های مجلس شورای اسلامی

وضع قانون

نظارت و ارزیابی

تحقیق و تفحص در امور کشور

رسیدگی به شکایات

شرح و تفسیر قوانین عادی

‌نظارت بر صدا و سیما

بخش دوم: مجلس از دیدگاه امام و رهبری
فصل چهارم: مجلس از منظر امام

جایگاه مجلس شورای اسلامی از منظر حضرت امام خمینی (ره)

دیدگاه‌ حضرت امام خمینی درباره مجلس شورای اسلامی

از منظر اهمیت انتخابات مجلس شورای اسلامی

از منظر تعبّد به ارزش‌های اسلامی

از منظر امانتداری

از منظر پرهیز از تجمل‌گرایی

از منظر استقلال‌خواهی و بیگانه‌ستیزی

از منظر صداقت در گفتار و رفتار

از منظر لیاقت و شایستگی

از منظر شجاعت و شهامت

از منظر توجه به محرومان و درماندگان

خاطره‌ای از مدرس

از منظر انتخاب اصلح کاندیداها

از منظر وظایف نمایندگان

حسن ختام دیدگاه‌ حضرت امام خمینی درباره مجلس شورای اسلامی

فصل پنجم: مجلس از منظر مقام معظم رهبری

دیدگاه‌ مقام معظم رهبری درباره مجلس شورای اسلامی

از منظر اهمیت جایگاه نمایندگان

از منظر اخلاق و رفتار نمایندگان

بخش سوم: رویکرد تطبیقی بر نظام‌های انتخاباتی
فصل ششم: نظام‌های انتخاباتی

نظام‌های انتخاباتی

نظام‌های انتخاباتی چیست؟ ماهیت نظام‌های انتخاباتی کدامست؟

ابعاد و جنبه‌های اداری و اجرایی انتخابات

ویژگی‌ها، شاخص‌ها و کارکرد‌های نظام انتخاباتی

تحول نظام‌هاي انتخاباتي

تقسیم‌بندی نظام‌های انتخاباتی، مزایا و معایب آنها

نظام انتخاباتي اكثريتي و گونه‌هاي مختلف آن

نظام انتخاباتي اکثريت مطلق

نظام انتخاباتي اکثريت نسبي

نظام اکثریتی ساده

نظام رأی دسته جمعی

نظام رأی دسته جمعی حزبی

نظام رأی بدیل

نظام دو مرحله‌ای

گونه‌شناسی  نظام اكثريتي بر اساس تكرار مراحل انتخابات

انتخابات اكثريتي يك مرحله‌ای

نظام اکثریتی مطلق

نظام اکثریت بدیل

نظام انتخاباتی تناسبی

نظام های تناسبی لیستی

نظام تک رأی قابل انتقال

انتخابات چند مرحله‌اي

گونه‌شناسی نظام انتخاباتي اكثريتي بر اساس نحوه تقسيم‌بندي

نظام اكثريتي در حوزه‌هاي چند كرسي

فهرست بسته

فهرست باز

فهرست‌هاي هم خانواده

مزايا و معايب نظام اكثريتي

مزايا و معايب نظام انتخاباتي تناسبي

تفاوت‌هاي نظام‌هاي انتخاباتي اکثريتي و تناسبي

بررسی تطبیقی نظام اکثریتی و نظام تناسبی

نظام انتخاباتي مختلط

نظام تناسبی مبتنی بر اعضای مختلط

نظام موازی

سایر نظام‌های انتخاباتی

نظام انتخاباتی تک رأی غیر قابل انتقال

نظام رأی محدود

نظام مبتنی بر شمارش بوردا

بررسی تطبیقی پنج نظام انتخاباتی اصلی

فصل هفتم: جایگاه مجلس از منظر قانون اساسی برخی کشورهای جهان

مقدمه

آلمان

آمريكا

اسپانيا

افغانستان

الجزاير

اندو‌نزي

ايتاليا

تاجيكستان

تايلند

روماني

ژاپن

سوريه

سوئیس

عراق

فرانسه

فلسطين

فنلاند

كانادا

كرواسي

كره

كويت

لبنان

مراكش

مصر

فصل هشتم: بررسی مدل انتخاباتی برخی کشورها

مقدمه

مدل انتخاباتي آلمان

مدل انتخاباتي استرالیا

مدل انتخاباتي ایالات متحده آمریکا

مدل انتخاباتي ترکیه

مدل انتخاباتی چین

مدل انتخاباتي ژاپن

مدل انتخاباتی فرانسه

مدل انتخاباتی لبنان

مدل انتخاباتي مالزی

مدل انتخاباتی هند

بررسی تطبیقی انتخابات مجالس

مقایسه نهادهای نظارتی بر انتخابات در ایران و برخی کشورها

مراجع اعمال نظارت بر انتخابات در دیگر کشورها

مقایسه‌ عملکرد این نهادها با شورای نگهبان قانون اساسی

انتخابات مجالس قانونگذاري

بخش چهارم: شایستگی‌های رفتاری نمایندگان مجلس
فصل نهم: شایستگی‌های رفتاری

مدل مفهومی رفتاری نمایندگان مجلس شورای اسلامی

تعریف شایستگی

عوامل شایستگی و شاخص‌های رفتاری

سطوح شایستگی

الگوهای شایستگی

انواع شایستگی‌ها

چارچوب شایستگی OSU

چارچوب شایستگی زینگهیم و همکاران

شايستگی‌های رفتاری مورد‌نیاز نمايندگان مجلس شورای اسلامی

فرجام

پیوست‌ها
پیوست ۱: مجلس از عمارت قديمي تا هرم بلند بهارستان

مروري بر تاريخ بناي مجالس قانونگذاري در ايران

پیشینه مجلس در ايران

هرمي بر بلنداي بهارستان

معمار بناي مجلس شوراي ملي؛ عمارت بهارستان را چه کسي ساخت؟

بناي مجالس سنا و چند دوره مجلس شوراي اسلامي؛ عمارتي با معماري حیدر قلي خان

کتابخانه‌اي با سابقه‌‌اي نزديک به يك صد سال؛ ميراث ماندگار منتخبان مردم

تاريخچه

گنجينه نسخ خطي

کتابخانه اصلي

کتابخانه شماره ۲

کتابخانه ويژه نمايندگان

کتابخانه تخصصي انقلاب اسلامي

اسناد ملي، تاريخي و بين‌المللي

پیوست ۲: یافته‌ها و داده‌پردازی

پرسشنامه

نتایج مصاحبه‌ها

کدهای مستخرج حاصل از مصاحبه‌ها

جدول مفاهیم و کدهای مرتبط با آن به ترتیب اهمیت آنها

منابع و مأخذ
دارالفنون
ثبت سفارش
♦  لطفاً جهت استعلام موجودی و ثبت سفارش کتاب، در تمام ساعات شبانه‌روز به پیام‌رسان‌های (تلگرام/واتساپ) و یا پیامرسان‌‌های داخلی (ایتا/روبیکا) به شماره زیر پیام ارسال نمایید:

09104949253

در اولین فرصت به تمامی پیام‌ها پاسخ داده خواهد شد. از صبوری شما سپاسگزاریم.
  ارسال کتاب به سراسر کشور تنها از طریق پست امکان‌پذیر است.
هزینه بسته‌بندی و ارسال کتاب با پست (پیشتاز) به سراسر کشور 50 هزار تومان است. (برای خریدهای بالای یک میلیون تومان ارسال رایگان میباشد)