پیشگفتار
سخن از اسماء و صفات حق که همان تعینات ذات مقدس اوست در دین اسلام از ارزش والایی برخوردار است. دانشمندان علوم قرآن اتفاق نظر دارند که چینش کلمات قرآن کریم در قالب آیات از جانب خداوند بوده و دست اجتهاد بشر در آن نقشی نداشته است. بر این اساس باید به ارتباط میان صدر و ذیل آیات اذعان شود چرا که حکمت خداوند متعال مانع از آن است که کلمات را عبث و بدون ترتیب خاصی در کنار هم قرار دهد.
از جمله واژههای قرآن که غالبا در ذیل آیات ذکر شده، اسماء خداوند است. علاوه بر اینکه اتفاق نظر دانشمندان در توقیفی بودن چینش آیات، ارتباط اسماء الهی با مضامین آیات را تقویت میکند، بعضی از منقولات تاریخی نیز از این ارتباط حکایت دارد؛ آوردهاند: «اصمعی، بزرگ استاد زبان عرب میگوید: من در بیابان، کنار زنی بادیهنشین، آیه مربوط به بریدن دست دزد را این چنین تلاوت میکردم: «وَ السَّارِقُ وَ السَّارقَةُ فَأقْطَعُوا أيْدِيَهُما جَزاءً بِما كَسَبا نَكَالاً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ»؛ زن عرب گفت: این که میخوانی قرآن نیست؛ زیرا اگر او غفور و رحیم بود، فرمان بریدن دست آنها را نمیداد. یعنی در این جا مناسب نیست که خداوند با اسم غفور و رحیم تجلی کند و آن را به رخ افراد بکشد. اصمعی میگوید: من قرآن را باز کردم دیدم حق با آن زن عرب است و در قرآن به جای آن دو، لفظ عزیزٌ حکیمٌ آمده است».
در این نگاشته، سعی بر این است که از بُعد تفسیری و از نگاه مفسران، در حد توان به این مسأله پرداخته، ارتباط میان آنها نگاشته شود. مباحث در سه فصل تنظیم شده است: فصل اول به بیان مفاهیم اختصاص دارد. در فصل دوم به شرح اسماء الهی سوره آلعمران پرداخته شده است. فصل سوم نیز-در دو بخش اسماء زوج و فرد- به ارتباط میان اسماء و مضامین آیات در سوره آل عمران اختصاص دارد.
فهرست مطالب
فصل اول: مفاهیم
معنای اسم
معنای لغوی
معنای اصطلاحی
اشتراک یا ترادف در اسماء الهی
فصل دوم: شرح اسماء الهی سوره آل عمران
مقدمه
إله و الله
حکیم
حلیم
حیّ
خبیر
خیر الماکرین
خیر الناصرین
ذو انتقام
ذو فضل
رب
رحمن و رحیم
رؤوف
سریع الحساب
سمیع و بصیر
شهید
عزیز
علیم
غفور
غنی
قدیر
قیوم
محیط
واسع
وکیل
ولی المؤمنین
وهاب
فصل سوم: ارتباط اسماء الهی با مضامین آیات در سوره آل عمران
مقدمه
اسماء زوج
رحمن و رحیم
حی و قیوم
عزیز و حکیم
غفور و رحیم
سمیع و علیم
عزیز و ذو انتقام
واسع و علیم
غفور و حلیم
اسماء فرد
اسم علیم و فروعات آن
علیم
شهید
سمیع الدعاء
بصیر
خبیر
سریع الحساب
اسم قدیر و فروعات آن
قدیر
فروعات اسم رحیم
ذو فضل
رؤوف
محیط و فروعات آن
محیط
شدید العقاب
خیر الماکرین
اسماء دیگر
وهاب
ولی المؤمنین
خیر الناصرین
غنی
نتیجهگیری
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.