پیشگفتار
محیط سازمانی امروز به جريانی با تغييرات سريع و مبهم، تبديل شده است. تغييرات سريع و روزافزونی که در حوزههای علوم و فناوری پاسخگویی مديريت سنتی را ناکارآمد نموده است. بنابراین نیاز به تغییری اساسی در مواجهه با سازمانهای پيچيده امروز احساس میشود. تغییری که ماحصل آن ظهور پارادایمهای نوین در عرصه مدیریتی است. یکی از این پارادایمها، ظهور و معرفی هوش سازمانی و مؤلفههای آن است.
هوش به عنوان مفهومي جذاب و شيفته كننده توجه زيادي در بسياري از رشتهها، حتي رشتههاي بيرون از حوزه روانشناسي فردي و شناختي را به خود معطوف كرده است. يكي از حوزههایي كه علاقه وافري به هوش نشان داده است، حوزه مديريت و سازمان میباشد.
هر سازمانی به ترکیبی از این نوع هوش و به میزانی متفاوت نیاز دارد، اما صرفاً داشتن این مزیت رقابتی امتیاز و ارزش به دنبال نخواهد داشت، بلکه نحوه مدیریت و استفاده از آن است که مزیت رقابتی پایدار را به ارمغان میآورد. بهرهگیری از هوش سازمانی، هزینه اثربخشی اقدامات و تصمیمات سازمانی را ارتقاء میدهد و این امکان را برای مدیران فراهم میسازد که یک سازمان بزرگ را به راحتی یک سازمان کوچک اداره نمایند.
هدف اصلی از نگارش این کتاب، تدوین مجموعهای معتبر، مستند و دارای قابلیتهای علمی و اجرایی است که بتواند مدیران، پژوهشگران و علاقهمندان به حوزه هوش سازمانی را یاری رساند.
این کتاب شامل نه فصل در سه بخش است.
بخش اول به مبانی هوش و هوش سازمانی میپردازد و شامل مقدمه و فصل اول و دوم میباشد.
- فصل اول به بیان مبانی نظری و مفهومپردازی هوش پرداخته است.
- در فصل دوم، هوش سازمانی و مؤلفههایش تعریف شده و به طور مفصل توضیح دادهشدهاند.
در بخش دوم که شامل پنج فصل است به بررسی و ارزیابی هوش سازمانی و دیگر متغیرهای سازمانی پرداخته خواهد شد.
- فصل سوم شامل هوش سازمانی و متغیرهای ساختاری است.
- فصل چهارم شامل هوش سازمانی و متغیرهای محتوایی است.
- فصل پنجم شامل هوش سازمانی و متغیرهای رفتاری فردی است.
- فصل ششم شامل هوش سازمانی و متغیرهای رفتاری گروهی است.
- فصل هفتم شامل هوش سازمانی و متغیرهای رفتاری سازمانی است.
این پنج فصل که بیشترین حجم این کتاب را به خود اختصاص داده، مجموعهای ارزشمند از مطالعات و پژوهشهای مرتبط با هوش سازمانی و دیگر متغیرهای سازمانی است. این متغیرها به سه گروه ساختاری، محتوایی و رفتاری (فردی-گروهی-سازمانی) تقسیمبندی شدهاند. این فصلها علاوه بر ارائه بینش و دیدی جامع در خصوص هوش سازمانی، میتواند راهنمای عمل برای مطالعه دیگر متغیرها نیز باشد. در این فصول، خوانندگان محترم علاوه بر آشنایی با هوش سازمانی و تأثیرپذیری و تأثیرگذاری آن نسبت به دیگر متغیرها، با مبانی نظری و مفاهیم دیگر متغیرها نیز آشنا خواهند شد و این امر میتواند زمینهساز پژوهشهای آتی آنها در این خصوص باشد. در این فصلها کلیه مطالعات صورت پذیرفته در خصوص هوش سازمانی در سراسر جهان که در منابع علمی مختلف منتشر شدهاند، آورده شده است. مطالعاتی که بسیار قوی بوده و یا دارای ضعف روششناسی علمی میباشند. این امر در راستای کمک به نگاه و مهارت نقادی خواننده صورت پذیرفته است. در این پنج فصل پس از ارائه هر یک از متغیرهای تأثیرگذار و تأثیرپذیر بر هوش سازمانی به یک نتیجهگیری کلی پرداخته شده است.
در بخش سوم که شامل دو فصل است به ارائه نتایج کلیدی هوش سازمان و دستاورد آن برای جامعه پرداخته میشود. بدین ترتیب که در فصل هشتم به نتایج کلیدی هوش سازمانی یعنی کیفیت، عملکرد، اثربخشی و بهرهوری و در فصل آخر نیز به جمعبندی و نتیجهگیری کلی پرداخته شده و پیشنهادهایی برای مدیران و محققان گرامی ارائه شده است.
نوآوری این کتاب در ارائه دیدی جامع و کامل در خصوص هوش سازمانی و پایهای قوی جهت انجام هرگونه مطالعه و فعالیت پژوهشی در این خصوص میباشد. بهطوریکه هرگاه محقق یا مدیری قصد انجام مطالعه در این خصوص را داشته باشد، کافی است به این کتاب مراجعه نمایند.
در ضمن نمایه اصطلاحات موضوعی فارسی و لاتین در پایان کتاب اضافه گردیده است.
اگرچه مؤلفان در جمعآوری و تدوین این کتاب، کلیه منابع موجود را بررسی نمودهام، اما قطعاً نتیجه حاصل بیاشکال نمیباشد. ازاینرو، از اساتید و صاحبنظران گرامی دعوت میگردد با ارائه نظرات ارزشمند خود در غنای بیشتر این کتاب ما را یاری رسانند.
با سپاس
دکتر سیدرضا سیدجوادین (rjavadin@ut.ac.ir) – دکتر نرجسالسادات نسبی (nargesnasabi@ut.ac.ir) / پاییز ۱۳۹۴
فهرست مطالب
بخش اول
مقدمه
فصل اول: هوش
۱. تعریف هوش
۲. نظریههای هوش
۱.۲. نظریه روانسنجی
۲.۲. نظریه عصبی – زیستی
۳.۲. نظریه رشدی
۴.۲. نظریه شناختی
۵.۲. نظریه پردازش اطلاعات
۳. آزمونهای هوش
۴. انواع هوش
پرسشهایی برای بحث
فصل دوم: هوش سازمانی
۱. مقدمه
۲. تعریف هوش سازمانی
۳. هوش سازمانی یا هوش تجاری
۴. هوش بین سازمانی
۵. اهمیت و ضرورت هوش سازمانی
۶. مدل های هوش سازمانی
۱.۶. مدل هوش سازمانی ماتسودا
۲.۶. مدل هوش سازمانی ترنزینی
۳.۶. مدل هوش سازمانی اونلند
۴.۶. مدل هوش سازمانی ماتسونها
۵.۶. مدل هوش سازمانی هلل
۶.۶. مدل هوش سازمانی آلبرخت
۷.۶. مدل هوش سازمانی کالکان
۸.۶. مدل هوش سازمانی رایرا و ایجی ما
۹.۶. مدل هوش سازمانی کرون کوئیست
۷. توانمندسازهای هوش سازمانی
۸. سازمان هوشمند
۹. آیا سازمان شما به هوش سازمانی نیاز دارد؟
۱۰. کندذهنی یا حماقت گروهی
۱۱. ارزیابی هوش سازمانی
پرسشنامه هوش سازمانی آلبرخت
۱۲. مدل هوش سازمانی در این کتاب
پرسش هایی برای بحث
بخش دوم
مقدمه
فصل سوم: هوش سازمانی و متغیرهای ساختاری
۱.۳. ساختار سازمانی
۲.۳. رسمیت
۳.۳. پیچیدگی
۴.۳. تمرکز
۵.۳. تخصصگرایی
۶.۳. حرفه ای گرایی
۷.۳. نسبت های پرسنلی
۸.۳. استانداردگرایی
۹.۳. سلسله مراتب اختیار
۱۰.۳. هوش سازمانی و ساختار سازمانی
پرسش هایی برای بحث
فصل چهارم: هوش سازمانی و متغیرهای محتوایی
۱.۴. هوش سازمانی و دانش
۲.۴. هوش سازمانی و فرهنگ سازمانی
۳.۴. هوش سازمانی و فناوری اطلاعات
۴.۴. هوش سازمانی و راهبرد
۵.۴. هوش سازمانی و محیط
۶.۴. هوش سازمانی و اندازه
پرسش هایی برای بحث
فصل پنجم: هوش سازمانی و متغیرهای رفتاری فردی
۱.۵. هوش سازمانی و خلاقیت
۲.۵. هوش سازمانی و نوآوری
۳.۵. هوش سازمانی و کارآفرینی
۴.۵. هوش سازمانی و هوش معنوی
۵.۵. هوش سازمانی و رضایت شغلی
۶.۵. هوش سازمانی و فرسودگی شغلی
پرسش هایی برای بحث
فصل ششم: هوش سازمانی و متغیرهای رفتاری گروهی
۱.۶. هوش سازمانی و ارتباطات
۲.۶. هوش سازمانی و قدرت
۳.۶. هوش سازمانی و رفتار درون گروهی
۴.۶. هوش سازمانی و یادگیری سازمانی
پرسش هایی برای بحث
فصل هفتم: هوش سازمانی و متغیرهای رفتاری سازمانی
۱.۷. هوش سازمانی و مدیریت و رهبری
۲.۷. هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی
۳.۷. هوش سازمانی و سازمان یادگیرنده
۴.۷. هوش سازمانی و سلامت سازمانی
۵.۷. هوش سازمانی و چابکی سازمانی
پرسش هایی برای بحث
بخش سوم
مقدمه
فصل هشتم: نتایج کلیدی هوش سازمانی
۱.۸. هوش سازمانی و عملکرد
۲.۸. هوش سازمانی و اثربخشی
۳.۸. هوش سازمانی و کیفیت
۴.۸. هوش سازمانی و بهرهوری
پرسشهایی برای بحث
فصل نهم: جمعبندی و پیشنهاد
۱.۹. جمعبندی
۲.۹. پیشنهادهایی برای مدیران
۳.۹. پیشنهادهایی برای محققان
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.