مسلماً سازمان‌های امروزی، جهت کسب مزیت رقابتی، در حال گذار از مدیریت منابع انسانی به مدیریت

منابع انسانی در سازمان‌هایی که به دور‌اندیشی شهرت دارند، جایگاه رفیعی دارد. در اندیشه مدیران این سازمانها نیروی انسانی، دارایی راهبردی سازمانی به حساب می‌آید و سازمانها به عنوان یکی از بارزترین مشخصه‌های جوامع امروزی به سرعت در حال تغییر و تحول هستند و در نظام کنونی، ارتقا عملکرد فردی و سازمانی یکی از اهداف عمده هر سازمان زنده و فعال محسوب می‌گردد. سازمانها نیازمند کارکنانی هستند که سازگار با اهداف سازمانی، دارای انگیزه قوی و متعهد و متمایل به حفظ و ادامه حیات سازمانی باشند و این امر در صورتی محقق می‌گردد که مراقبت روانی از افرادی که در سازمانها کار می‌کنند مسئله مهمی تلقی شود. ماهیت روانی محیط کار و تاثیر نحوه برخورد مدیران در سلامت روانی کارکنان امری غیر قابل انکار در بهزیستی محیط کار است. بهداشت روانی و بهبود کیفیت زندگی کارکنان و ارتباط آن با شیوه‌های مدیریت در سازمانها مسئله‌ای است که بارها مورد مطالعات گوناگون قرار گرفته است و بدیهی است که امری خطیر به شمار آید. در واقع اگر در مديريت منابع ‌انساني سازمانها، اين موضوعات مورد توجه قرار نگيرد، بی‌شک آن سازمان محكوم به فنا است. در اين راستا، يكي از راهكارهاي اساسي، توجه به بهزیستی کارکنان است. در رابطه با بهزیستی ‌كاركنان مفاهیم متعدد و ارزشمندی وجود دارد، كه آشنايي با آنها براي مديران و سرپرستان مفيد مي‌باشد.

بهزیستی به عنوان یک واژه برای توصیف ادراک فردی از شرایط خودش به کار می‌رود. بهزیستی به یکپارچه‌سازی ویژگی‌های جسمانی‌، روحی‌، عاطفی‌، معنوی و اجتماعی یک شخص اشاره دارد. بهزیستی یک سازه درونی است که از شرایط خارجی مستقل می‌باشد. برای مثال این امکان وجود دارد که بیمار و ناسالم باشیم ولی حس بهزیستی داشته باشیم. بهزیستی به عنوان یک سازه درونی ساخته شده از ابعاد مختلف واکنشی و خود جوش تعریف شده است. بهزیستی یک حالت ادراک شده از هماهنگی در کلیه جنبه‌های زندگی یک فرد است. این حالت در بر گیرنده ویژگی‌هایی از قبیل تجربه رضایت‌، خوشایندی و تجربه‌های معنوی و حس شادی است. طی سالیان اخیر یافتن عواملی که موجب ارتقای بهزیستی کارکنان می‌شود از مهمترین مباحث مورد پژوهش در حوزه مدیریت می‌باشد چرا که بهزیستی کارکنان دارای ابعاد گسترده عینی و ذهنی است که اثرات قابل ملاحظه‌ای بر زندگی شخصی، خانوادگی، اجتماعی و حرفه‌ای افراد دارد. از پیامدهای بهزیستی کارکنان می‌توان به رشد حرفه‌ای، اعتماد بنفس، انگیزه‌های درونی، رضایت شغلی، خودشکوفایی، ارتباط مثبت با دیگران، احساس شادکامی، تعهد و تعلق سازمانی اشاره کرد.

در راستای واکاوی مفاهیم و ابعاد بهزیستی مولفین کتاب حاضر را در ۱۲ فصل به گونه‌ای تدوین نمودند که در فصل اول تعاریف و ابعاد بهزیستی کارکنان؛ در فصل دوم رویکردها و پیشایندهای بهزیستی کارکنان مشتمل بر بهزیستی لذت‌گرا و بهزیستی فضیلت‌گرا؛ در فصل سوم پیاده‌سازی و بهبود بهزیستی کارکنان؛ در فصل چهارم مقیاس‌های اندازه‌گیری بهزیستی مشتمل بر مقیاس بهزیستی لذت‌گرا، مقیاس خلق مثبت و منفی، مقیاس رضایتمندی از زندگی، مقیاس بهزیستی فضیلت‌گرا، پرسشنامه بهزیستی فضیلت‌گرا، سنجه‌های شادکامی، مقیاس رضایت از زندگی، مقیاس رضایت از زندگی با گذر زمان، مقیاس شادکامی ذهنی، پرسشنامه قدردانی، مقیاس امیدواری بزرگسالان، پرسشنامه معنای زندگی، مقیاس شکوفایی، مقیاس تجربه‌های مثبت و منفی، مقیاس استقامت، پرسشنامه حس کنجکاوی و اکتشاف، مقیاس استفاده از توانایی‌ها و دانش کنونی، آزﻣﻮن ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺷﺪه ﺟﻬﺖ‌ﮔﻴﺮي زﻧﺪﮔﻲ، مقیاس کوتاه تاب‌آوری، مقیاس سرزندگی ذهنی، مقیاس تلاش خوداتکایی کانتریل، پرسشنامه ارزشمندی زندگی، مقیاس‌های بهزیستی روانشناختی، مقیاس افسردگی مرکز مطالعات اپیدمیولوژیک، مقیاس افسردگی، اضطراب، استرس و همچنین مقیاس تنهایی؛ در فصل پنجم مفاهیم و ابعاد شاخص بهزیستی جهانی مشتمل بر بهزیستی غایت، بهزیستی اجتماعی، بهزیستی مالی، بهزیستی گروهی، بهزیستی جسمانی؛ در فصل ششم تحلیلی بر شاخص بهزیستی جهانی؛ در فصل هفتم بهزیستی در قاره آمریکا مشتمل بر کشورهایی نظیر آرژانتین‌، برزیل، کانادا، کلمبیا، کاستاریکا، مکزیک، پاناما، ایالات متحده آمریکا، ونزوئلا؛ در فصل هشتم بهزیستی در قاره آسیا و اقیانوسیه مشتمل بر کشورهایی نظیر افغانستان، استرالیا، بنگلادش، چین، هندوستان، اندونزی، ژاپن، مالزی، نیوزلند، پاکستان، فیلیپین، کره جنوبی، تایلند؛ در فصل نهم بهزیستی در قاره اروپا مشتمل بر کشورهایی نظیر اتریش، جمهوری چک، دانمارک، فرانسه، آلمان، یونان، ایتالیا، هلند، لهستان، اسپانیا، سوئد، انگلستان، اتحاد جماهیر شوروی سابق، قزاقستان، روسیه؛ در فصل دهم بهزیستی در خاورمیانه و شمال آفریقا مشتمل بر کشورهایی نظیر مصر، ایران، رژیم صهیونیستی، اردن، کویت، لبنان، عربستان سعودی، سوریه، ترکیه، امارات متحده عربی؛ در فصل یازدهم بهزیستی در ناحیه صحرای جنوب آفریقا مشتمل بر کشورهایی نظیر کنیا، نیجریه، آفریقای جنوبی، زیمبابوه؛ در فصل نهایی کتاب نیز با عنوان پیوست‌ها مشتمل بر ۲۲ پیوست (پرسشنامه بهزیستی فضیلت‌گرا، پرسشنامه سنجه‌های شادکامی، پرسشنامه مقیاس رضایت از زندگی، پرسشنامه مقیاس رضایت از زندگی با گذر زمان، پرسشنامه مقیاس شادکامی ذهنی، پرسشنامه قدردانی، پرسشنامه مقیاس امیدواری بزرگسالان، پرسشنامه معنای زندگی، پرسشنامه مقیاس شکوفایی، پرسشنامه مقیاس تجربه‌های مثبت و منفی، پرسشنامه مقیاس استقامت، پرسشنامه حس کنجکاوی و اکتشاف، پرسشنامه مقیاس استفاده از توانایی‌ها و دانش کنونی، پرسشنامه آزﻣﻮن ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺷﺪه ﺟﻬﺖ‌ﮔﻴﺮي زﻧﺪﮔﻲ، پرسشنامه مقیاس کوتاه تاب‌آوری، پرسشنامه مقیاس سرزندگی ذهنی، پرسشنامه تلاش خوداتکایی کانتریل، پرسشنامه ارزشمندی زندگی، پرسشنامه مقیاس‌های بهزیستی روانشناختی، پرسشنامه مقیاس افسردگی مرکز مطالعات اپیدمیولوژیک، پرسشنامه مقیاس افسردگی، اضطراب، استرس، پرسشنامه مقیاس تنهایی) ارایه گردید. در پایان از تمامی صاحبنظران، اساتید و دانشجویان عزیز خواستاریم که در راستای هر چه بهتر شدن این مجموعه، نظرات خود را ارسال نمایند.

دکتر جواد فقیهی‌پور (ja.faghihi@ut.ac.ir) – سارا حسینی ارانی (saraarani@ut.ac.ir) / زمستان ۱۳۹۵