در تحلیل روابط فرد با سازمان همواره واقعیاتی وجود دارد که این رابطه را پیچیده‌تر از آنچه تحلیلگران در قالب روابط استخدامی به تصویر می‌کشند‌، می‌نماید. تجربه پژوهشگران حوزه مدیریت نشان می‌دهد که تعامل فرد و سازمان گرچه در ظاهر، در قالبی نظام‌مند و حقوقی شکل می‌گیرد، اما در واقع این تعامل بسیار گسترده‌تر و دارای ابعاد متفاوت‌تری نسبت به آنچه در قراردادهای رسمی ذکر می‌گردد، اتفاق می‌افتد. لذا در فهم الگوی واقعی این تعامل پیچیده، واژه قرارداد روانشناختی پیشنهاد می‌گردد. این واژه را می‌توان در مورد توافق ضمنی میان کارکنان و کارفرمایان به کار برد. به طور کلی اگر کارکنان احساس کنند که مدیریت حقوق آنها را در مورد رشد و توسعه، محفوظ شمرده و انگیزه‌ها و علاقه‌مندی‌های آنها را محترم بشمارد، در مقابل کارکنان نیز به حقوق مطبوع سازمان احترام گذاشته و تلاش دارند تا بیشترین تولید و کمترین شکایت را داشته باشند.

در واقع، قراردادهای روانشناختی الگوها و طرح واره‌های ذهنی را برای افراد شکل می‌دهد که بر آن اساس، افراد انتظارات و حدود تعامل خود با سازمان را تعریف و تحدید می‌نمایند. بر این مبنا نوع قراردادهای روانشناختی و الگویی که میان افراد و سازمانها ایجاد می‌نماید و نیز شکست و یا تغییر در آن قراردادها، چه در سطح تحلیل خرد و چه کلان سازمانی، اثراتی در رفتارها و نگرش افراد به همراه دارد. قراردادهای روانشناختی از آنجا که یک مدل ذهنی هستند، نمی‌توانند به خودی خود ارزش‌آفرین باشند. طرح‌واره‌های ذهنی سبب اقداماتی در افراد می‌شود که آنها منجر به رفتارهای ارزش‌آفرین برای سازمان می‌گردد.

در راستای واکاوی مقوله قرارداد روانشناختی، مولفین کتاب حاضر را در قالب سه فصل ساختاربندی نموده‌اند. به گونه‌ای که در فصل اول تعاریف و مفاهیم مربوط به قرارداد روانشناختی، در فصل دوم پیمایش‌های قرارداد روانشناختی مطرح گردیدند. به گونه‌ای که در این فصل ارتباط قرارداد روانشناختی با متغیرهایی چون رضایت شغلی، تعلق خاطر کاری، اعتماد و تعهد سازمانی، فرسودگی شغلی، عزت نفس، سرمایه اجتماعی، عدالت ادراك شده، رفتار شهروندی سازمانی، تسهیم دانش و برندینگ کارفرما مورد مداقه قرار گرفت. در نهایت در در فصل سوم انحراف از قرارداد روانشناختي ارایه گردیده است. در این فصل نیز به مباحثی مانند بدبینی سازمانی، رفتارهاي غيراخلاقي، رفتارهاي انحرافي و ترک خدمت کارکنان پرداخته شد.

در پایان از تمامی اساتید و دانشجویان عزیز خواستاریم که در راستای هر چه بهتر شدن این مجموعه، نظرات خود را به ایمیل Ja.Faghihi@gmail.com ارسال نمایند. همچنین علاقه‌مندان می‌توانند مباحث مرتبط با قرارداد روانشناختی را در وب‌سایت www.Faghihipour.ir و یا www.Faghihipour.com پیگیری نمایند. در خاتمه از رهنمودهای‌های ارزنده استاد گرانقدر، جناب دکتر سیدرضا سیدجوادین کمال تشکر و قدردانی را داریم.

 دکتر جواد فقیهی پور، سمیه فقیهی‌پور، دکتر فاطمه کریمی جعفری / بهار ۱۳۹۴