ميل به محبت ديدن و محبت‌ورزي از تمايلات فطري انسان است كه در هر دوره‌اي از زندگي، تحول و رشد به آن نيازمند است و بايد از بدو تولد تا آخرين زمان وداع با اين دنيا، متناسب با دوره‌ی رشد خويش، همواره اين نياز عالي و اساسي تأمين شود. محبت، احساسات و تمايلات خانوادگي و اجتماعي انسان‌ها را نسبت به همديگر در عرصه‌هاي گوناگون زندگي، عميق و ريشه‌دار مي‌سازد؛ زيرا محبت، مهرباني و عطوفت، به زندگي خانوادگي و اجتماعي گرما می‌بخشد و صميميت، صداقت و برخورد نيك و شايسته را در پي دارد. پيامبر اكرم(ص) در باب اين نكته‌ی مهم مي‌فرمايند: قَوْلُ الرَّجُلِ لِلْمَرْأَةِ: إِنِّي أُحِبُّكِ، لَا يَذْهَبُ مِنْ قَلْبِهَا أَبَداً؛ مردي كه به زنش بگويد: من تو را دوست دارم، [اثر اين سخن] هرگز از دل زن بيرون نمي‌رود.

محبّت زن و شوهر به هم يكي از راهكارهاي اساسي در شيريني و شادكامي زندگي زناشويي است كه در تحكيم عواطف آنان با فرزندان نيز بسيار مؤثر است. محبت در مقام يكي از آموزه‌هاي اخلاقي اسلام مورد تأكيد است. خداوند در باب اهميت اين موضوع مي‌فرمايد: وَمِنْ ءَايَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكمُ مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُواْ إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَة(روم: 21)؛ از نشانه‌هاي قدرت خداوند اين است كه از جنس خودتان همسراني برايتان آفريد تا در كنار آنها آرامش يابيد و در ميانتان مودت و رحمت قرار داد.

بر همين اساس می‌توان ادعا كرد كه نيرومندترين عامل دوام و رشد خانواده، محبت است و بهترين عامل براي استحكام و بقاي آن، برانگيختن عواطف متقابل همسران به يكديگر است. پيامبر گرامي اسلام (ص) می‌فرمايند: فَأشْفِقوا عَلَيهِنَّ وَ طَيبوا قُلوبَهُنَّ حَتّي يقِفْنَ مَعَكم ولا تُكرِهُو النِّساءَ وَلا تَسْخُطوا بِهِنَّ؛ با زنان مهرباني كنيد و دلهايشان را به دست آوريد تا با شما همراهي كنند و هرگز آنان را مجبور و خشمگين نكنيد.

از اين رو، لازمه‌ی شادابي و نشاط رواني زن و مرد، به ويژه زن اين است كه خود را محبوب همسر خويش ببيند و از عشق و علاقه‌ی او به خويش مطمئن باشد. اگر زن درباره‌ی محبت و علاقه‌ی همسرش به خود ترديد كند، احساس درماندگي و ناتواني عاطفي به او دست مي‌دهد. اين مسئله چنان بر روان زن اثر مي‌گذارد كه علاقه‌ی او به فرزندش نيز كمتر می‌شود؛ به بيان ديگر، عاطفه‌ی مادري به شدت از عواطف شوهر در قبال زن تأثير می‌پذيرد و اين خود نشان می‌دهد كه هر چه محبت و علاقه در روابط عاطفي والدين بيشتر برقرار باشد، فرزنداني تربيت خواهند شد كه محبت را در كانون اعمال و رفتار خويش قرار خواهند داد. افزون بر آن، محبت و به ويژه ابراز آن در همه‌ی مراحل و همدلي با فرزندان، نقشي بسيار مهم در تربيت عاطفي آنان دارد.

والديني كه با فرزندشان محبت شديد و همدلي دارند، می‌توانند احساس سرخوردگي احتمالي فرزند را از نتايج توصيه‌هاي خود و چگونگي ارتباط خود با فرزندان كشف كنند و براي يافتن راه حلي كه براي هر دو پذيرفتني باشد، كوشش كنند؛ به بيان ديگر، والديني كه با احساسات فرزند خود همدلي می‌كنند، مايل و قادرند كه به‌طور سازنده به سوي مطلوب حركت كنند و زمينه‌ی ارتباط مطلوب و مؤثر با فرزندشان را فراهم نمايند. امام صادق(ع) می‌فرمايند: اِنَّ اللّهَ لَيَرحَمُ العَبدَ لِشِدَّةِ حُبِّهِ لِوَلَدِهِ؛ بدون ترديد، خداوند بر بنده‌ی خود به سبب شدت محبت و همدلي با فرزندش، رحم مى‌كند.

همدلي والدين اثري مهم بر محافظت و مراقبت از فرزند دارد؛ زيرا هنگامي كه والدين از وضعيت و شرايط فرزندشان آگاه باشند و او را درك كنند، به دقت و درجه‌ی مراقبت خود از فرزندشان در هنگام بروز مشكل و آسيب می‌افزايند و در زندگي فردي و اجتماعي وي مهر و الفت را به ارمغان می‌آورند. البته اين نكته حايز اهميت است كه در ابراز محبت و تكريم شخصيت فرزند نبايد افراط كرد؛ زيرا در آن صورت شخصيت فرزند بر اثر زياده‌روى والدين در ابراز محبت‌هاى نابجا لطمه‌ی جبران‌ناپذيرى خواهد خورد و او از جامعه توقعات و چشم‌داشت‌هاي نابجايى خواهد داشت.

در نتیجه اینکه، نیرومندترین عامل دوام و رشد خانواده؛ محبت و مهرورزی و ابراز عشق و علاقه به یکدیگر است. این کتاب در تلاش است تا مهر و محبت و مهرورزی را در خانواده و اثرات آن را بر روی فرزندان مورد بررسی قرار دهد. امید است مورد توجه علاقمندان و خانواده‌های محترم قرار گیرد. انشاء الله تعالی

انسیه قلیچ‌لی / 1386